Nastolatek a depresja
Smutek to za mało? Co to jest depresja?
Depresja, należy do zaburzeń nastroju, w których dominującymi objawami są:
- Obniżony nastrój tj. smutek, przygnębienie, rozpacz;
- Obniżony napęd tj. spowolnienie, apatia;
Depresja u dzieci i młodzieży objawia się w zróżnicowany sposób, często odległy od powszechnego rozumienia tego problemu.
Depresja jest zaburzeniem funkcjonowania całego organizmu. Wpływa na zdrowie fizyczne, samopoczucie, myślenie i zachowanie człowieka. Jest to coś więcej niż smutek. W wielu przypadkach prowadzi do zobojętnienia, uczucia pustki, poczucia braku własnej wartości i apatii, a także utraty zdolności do czerpania przyjemności i nadmiernej drażliwości. Skrajną konsekwencją depresji są zachowania samobójcze!
Według polskich badań symptomy depresji występują u 27-54% nastolatków w okresie dojrzewania. Wiąże się to wieloma przemianami w tym okresie tj. podejmowanie nowych ról, przejmowanie odpowiedzialności za swoje działanie. To przyczynia się u typowej dla nastolatków labilności emocjonalnej.
Objawy depresji we wczesnej fazie dojrzewania (11-15 lat), można uznać za zakłócenie funkcjonowania nie wykraczające poza granice normy rozwojowej. Należy jednak obserwować czy amplituda wahań nastroju nie jest zbyt duża.
Co odróżnia przygnębienie od depresji?
| Przygnębienie | Depresja | |
| Nasilenie nastroju | Pojawia się złe samopoczucie, zniechęcenie. | Obecny jest silny smutek, przygnębienie. |
| Czas trwania | Obniżenie nastroju trwa krótko (kilka godzin lub dni). Po pewnym czasie samo przemija. | Negatywny nastrój trwa długi czas (min. dwa tygodnie do kilku miesięcy) i jest stały. |
| Poczucie choroby | Osoba doświadczająca przygnębienia nie ma poczucia, że jest chora. | Człowiek zaczyna myśleć, że coś jest z nim nie tak, coś mu dolega, jest chory. |
| Przyjemność | Pomimo gorszego nastroju człowiek jest w stanie odczuwać przyjemność i satysfakcję. | Pojawia się brak radości z życia. Przestają cieszyć nie tylko drobne przyjemności, ale także rzeczy przynoszące duża satysfakcję. |
| Energia | Pojawia się przejściowe zniechęcenie do działania. | Pojawia się permanentne zmęczenie. Nawet większa ilość snu i odpoczynku nie powoduje, że ono mija. |
| Dezorganizacja aktywności życiowej | Pomimo gorszego samopoczucia osoba jest w stanie wypełniać swoje obowiązki, bez większych zaległości. | Wykonywanie codziennych czynności staje się trudne, czasami wręcz niewykonalne.
Najdrobniejsza aktywność kosztuje coraz więcej wysiłku. Odkładane zadania zaczynają się piętrzyć i przerastać. |
| Dolegliwości bólowe | Nie występują | Często pojawiają się bóle brzucha, głowy, innych części ciała, których nie da się wytłumaczyć żadnym innym problemem zdrowotnym. |
| Sprawność poznawcza | Nie zmienia się | Problemy z koncentracją uwagi, trudności w uczeniu się i zapamiętywaniu nowych rzeczy. |
| Apetyt | Nie zmienia się | Człowiek traci apetyt. Nie ma ochoty nawet na dania, które bardzo lubił. Czasami może mu się wydawać, że jedzenie straciło swój smak. Rzadziej pojawia się wzmożony apetyt i objadanie się. |
Co zrobić, gdy podejrzewam, że moje dziecko ma depresję?
- W pierwszej interwencji należy zapytać o: aktualne problemy, sytuację życiową, emocje. Szczególną uwagę należy zwrócić na niepokój, napięcie, lęk, agresję, rozpacz.
- Warto słuchać, okazywać zrozumienie, zainteresowanie i intencję pomocy.
- Pozwolić opowiedzieć o trudnościach, których doświadcza i pomóc mu zobaczyć mechanizmy jego problemów i obszar wpływu na nie.
- Poszukać lekarza psychiatry dzieci i młodzieży. Po co?
Lekarz stawia diagnozę i decyduje czy potrzebna jest hospitalizacja, a także zastosowanie leków (leki przeciwdepresyjne mają zmniejszyć lub wyeliminować objawy takie jak: problemy ze snem, apetytem, rozdrażnienie, przygnębienie, niepokój i lęki). Leki mogą „wyzerować” fizjologiczne objawy depresji.
- Zgłosić się do psychoterapeuty. Po co?
Leki są nieskuteczne u osób które mają nierozwiązany konkretny życiowy problem, pesymistyczne myślenie, zbyt wysokie wymagania wobec siebie, niską samoocenę, nie potrafią radzić sobie z trudnymi emocjami lub rdzenie sobie z nimi jest nie do zaakceptowania. Potrzebna jest wówczas psychoterapia.
Jak ja rodzic mogę pomóc?
- Akceptowanie – depresja zmienia sposób myślenia, prowadzi do karania, potępiania samego siebie; nastolatki myślą o sobie, że są nic niewarte, nie zasługują na miłość, mają defekt który sprowadza na nie nieszczęście; kontakt z osobami, które je akceptują, wierzą że są wartościowi, pozwoli szybciej uporać się z chorobą;
- Tolerowanie afektu – przyzwolenie na „zły nastrój” – nie karanie za okazywanie np. złości; tłumione napięcie powoduje: samookaleczenia, nadużywanie alkoholu, substancji psychoaktywnych, izolowanie od otoczenia, ucieczkę w wirtualny świat;
- Chwalenie i dowartościowywanie – lepsza samoocena lepszy nastrój;
- Empatyczne słuchanie – jestem ważny, komuś na mnie zależy;
- Aktywizacja – mobilizowanie do działania;
- Nieosądzanie – brak oceniania i etykietowania.
Bibliografia:
Ambroziak, Kołakowski, Siwek (2018). Depresja nastolatków. Gdańsk: GWP;
Ambroziak, Kołakowski, Siwek (2018). Nastolatek a depresja. Gdańsk: GWP.
Autorką artykułu jest:
Jeśli jesteś zainteresowany tematem, przeczytaj także:
Po co nastolatkowi rodzice? O złości i depresji u nastolatków.
Categories: Warto przeczytać
