Jak budować odporność psychiczną u dzieci?
Odporność psychiczna, czyli zdolność do pokonywania małych i dużych przeciwności losu, to element „wewnętrznego wyposażenia” człowieka. Nie jest ona stałą cechą osobowości, ale predyspozycją, na rozwój której mają oddziaływania otoczenia. Co ważne, dysponujemy dobrze udokumentowanymi naukowo danymi, jakie przekonania wspierają odporność psychiczną, co daje nam – rodzicom – konkretne narzędzia, którymi możemy wspierać rozwój naszych dzieci.
Pamiętajmy przy tym, że to, co najważniejsze, przekazujemy poprzez własną postawę i sposób, w jaki jesteśmy w relacji.
A oto cztery przekonania, które realnie wpływają na to, jak radzimy sobie z życiowymi wyzwaniami, i które w pewnym stopniu chronią nas przed niszczącymi rezultatami traumatycznych doświadczeń:
1. Do pewnego stopnia mam kontrolę nad własnym życiem.
Innymi słowy – jestem kowalem własnego losu, trudności to wyzwania, a nawet okazje. Od strony nas, rodziców – to nie tylko werbalne przekazywanie motywujących haseł, ale – przede wszystkim! – jasne i spójne komunikaty (spójne logicznie, a także na poziomie wartości – realia) i przewidywalna struktura codzienności. To także nasza postawa, którą pokazujemy, że w życiu możemy wybierać, decydować, że warto określać swoje cele i je realizować.
2. Mogę uczyć się na błędach.
I wyciągać wnioski z niepowodzeń. To oznacza także przeświadczenie, że moje wyniki w dużej mierze zależą od mojej pracy, a nie od stałych, wrodzonych zdolności (lub ich braku!). Tu zwróćmy uwagę na to, jak chwalimy. Jeśli mówimy: Jesteś bystry, dajemy sygnał, że inteligencja to stały czynnik, którego jest dość lub za mało – i koniec. Jeśli natomiast chwalimy próby i wysiłki, pokazujemy, że rozwój jest możliwy. Nie demonizujmy porażek w nauce, zwłaszcza w zainfekowanej „ocenozą” polskiej szkole. Dziś nie umiem, jutro mogę się nauczyć, zrozumieć, poznać.
3. Mam wartość jako człowiek. Inni ludzie mnie widzą, troszczą się o mnie, polegają na mnie.
Dla nas, rodziców, jasne jest, że w tym jest istota naszej rodzicielskiej roli. Natomiast nie zawsze zdajemy sobie sprawę, jak ważne jest, byśmy wspierali dzieci w tworzeniu trwałych i bezpiecznych relacji z innymi. Tu także warto mieć na uwadze młodych ludzi, którzy w swoich poszukiwaniach tożsamościowych idą drogami obcymi mentalności i światopoglądowi rodziców, doświadczając w związku z tym niezrozumienia i karzącego odrzucenia. Często dotyczy to np. młodzieży ze środowisk LGBTQ. Wycofanie rodzicielskiej akceptacji jest zawsze dla młodego człowieka źródłem ogromnego bólu i poczucia odrzucenia, które w efekcie może znacząco osłabić odporność psychiczną.
4. Mam mocne strony, które są moim zasobem i którymi mogę się dzielić z innymi.
Mocna strona to nie musi być koniecznie tak dziś pożądana „pasja”, choć oczywiście zaliczają się tu również wszelkie rozwijane zainteresowania i zdobywane umiejętności. Mocną stroną może być odwaga, życzliwość, pokora, wdzięczność, kreatywność… Warto je dostrzegać u dzieci i pokazywać im, jakie mają znaczenie w ich życiu oraz w życiu tych, z którymi się spotykają, i w jaki sposób mogą pomóc w sytuacji kryzysowej. W sukurs przychodzą nam tu liczne opowieści literackie i filmowe, no i anegdoty z własnego życia.
Ta lista nie wyczerpuje czynników, które wpływają na odporność psychiczną. Zachęca do dalszych poszukiwań i weryfikowania, na ile są one obecne w moim byciu rodzicem.
Żaden rodzic nie uchroni dziecka przed bólem i trudem. To część życia. To, co możemy zrobić, to zadbać, by nasze dzieci były gotowe do mierzenia się z wyzwaniami, jakie napotkają na swojej drodze.
Aleksandara Lutoborska
Chodzenie po linie
Categories: Warto przeczytać
